واژه بازار بسیار كهن است وبه معنی محل خرید و فروش و عرضه كالاست.بازار در فارسی میانه به صورت (وازار) و با تركیب هایی مانند وازارگ(بازاری) و وازرگان(بازرگان) به كار می رفته است و در پارتی به صورت(واژار) مورد استفاده قرار گرفته است.
"اولین مراكز تجاری در ایران تحت عنوان بازار به عنوان نهادی اقتصادی - شهری در دوره ساسانیان در شهرهای بازرگانی- تولیدی شكل گرفت.بازار در شكل كلی خود نهادی منحصربه شهرها نبوده است بلكه در نواحی روستایی نیز بازارهای موقت تشكیل می شده است . تشكیل این بازارها در روستاهایی كه از نظر دسترسی و دیگر عوامل دارای شرایط مطلوب تری بوده اند منشا پیدایش پاره ای از شهرها بوده است. بر پایه اطلاعات موجود از اواخر قرن اول هجری به بعد در بسیاری ازشهرها بازارهای دائمی وجود داشته است و هر نوع كالا در محلی معین عرضه می شده است.هسته اولیه اغلب بازارهای واقع در شهرها در حوالی یكی از پرترددترین دروازه ها شكل می گرفت. این هسته ابتدا در ربض و پشت دروازه شهرو گاه در داخل شارستان ونزدیك دروازه شهر تشكیل می شد و سپس در داخل شارستان و ربض گسترش یافت.گسترش بازار در در داخل شهر در امتداد راه یا راههای اصلی شهر تا مركز آن امتداد می یافت و گاهی اوقات بازاراز یك دروازه تا دروازه دیگر شهر به طور پیوسته امتداد داشته است.وسعت و توسعه بازار هر شهر بستگی به جمعیت و رشد اقتصادی آن داشت. در شهرهای كوچك بازار عمدتاً جنبه خرده فروشی و تامین مایحتاج مردم شهررا داشت و در شهرهای بزرگ بخش عمده ای از بازار در خدمت بازرگانی خارجی وعمده فروشی قرار می گرفت.تمام یا بخشی از اغلب بازارها در هنگام احداث آنها مسقف نبود وبه تدریج با گسترش رونق شان سرپوشیده می شدند.عرض بازارها به طور متوسط بین 5/3 تا5متر و برای عبور پیاده و گاری در زمان عادی مناسب بود ودر ایام برگزاری اعیاد وسوگواری در حركت پیاده اخلال به وجود می آمد.هر بازار دارای دروازه و دری بود كه شب ها بسته می شد و تا چند قرن پیش مغازه های بازار درب نداشت و شب ها وایام تعطیل توسط پارچه ای ضخیم مغازه خود را می بستند.ساخت بازارها در دوره صفوی فزونی گرفت وتا اواخر دوره قاجار ادامه یافت."
شرح فضاهای بازار
خانبار:در مجاورت سرا محلی وجود دارد به نام خانبار یا (كالا انبار)كه محل اصلی انبار كردن و نگهداری كالا است.
دالان:دالان یا بند یك فضای ارتباطی بوده و به راسته های فرعی سر پوشیده ای گفته می شود كه حدفاصل بین راسته اصلی وكاروانسرا یا سراهاست و به وسیله درب از راسته اصلی جدا می شود.
قیصریه:به مجلل ترین و معتبر ترین بخش بازار اطلاق می شود كه درآن صنعتگران وپیشه وران ظریف كار مانند زرگران و سوزن دوزان به كار پرداخته وكالاهای گران قیمت به فروش می رسد.
كارگاه:دركارگاه فقط كارهای تولیدی یاتبدیلی دررابطه با فروش انجام می شودو بستگی به نوعكاردرآن داردمانندكارگاه های رنگرزی ، چیت سازیو.
حجره یا دكان:كوجك ترین واحد تشكیل دهنده بازار است. شماری از دكان ها هنگامی كه به صورت خطی در دو سوی معبری قرار گیرند یك راسته بازار را تشكیل می دهند.
تیمچه:به فضای سر پوشیده وسیعی كه دارای ساختمان دو ویا سه طبقه می باشد اطلاق می شود. پیدایش تیمچه ومعماری آن به دوران بعد از صفویه بر می گردد. شكل تیمچه معمولا به صورت هشت ضلعی بوده وگرداگرد صحن مركزی حجره ها قرار دارد. فضای مركزی تیمچه با گنبد مسقف شده وبا كاربندی و مقرنس كاری تزئین شده است.
"تیم : تیم نیز مانند تیمچه بیشتر محل امور دفتری وپایگاه فعالیت های دلالان است."
سرایا خان:سرا یا خان همان تجارت خانه بوده ونمونه جنس از آنجا تحویل گرفته شده و در جاهای دیگر پخش می شود. از دیگر عملكردهای خان جنبه میدان بودن آن است و ؛البا در , اطراف آن مسجد آب انبار مدرسه وبناهایی از این قبیل جای می گیرند.
"راسته بازار:راسته ها شلوغ ترین و پر ازدحام ترین قسمت های بازار هستند زیر محل رفت و آمد و برخورد مستقیم خریدار و فروشنده می باشند."
چهار سو یا چهارسوق:محل تقاطع دو راسته اصلی را چهارسوق می نامند.شكل آنها معمولا به شكل هشت ضلعی است كه در گوشه آن حجره وراه پله ای برای دسترسی به طبقه دوم ساخته می شدو سقف آن نیزمعمولا به صورت گنبد وبا تزئینات می باشد.
"جلوخان:عبارت است از فضایی ارتباطی به شكل یك میدانچه كه از سه یا چهارطرف محصور است وبه عنوان یك فضای ورودی مكث وتجمع مورد استفاده قرار می گرفت."
"میدان:در جلوی سر در ورودی بازارها معمولا فضای بازی قرار دارد كه غالبا جنبه تشریفاتی داشته و رابطه بازار با فضای خارج را برقرار می كند.
انجام پروژه معماری:::گروه معماری البرز
,بازار ,كه ,راسته ,شكل ,ها , ,می شود ,به صورت , ,بازار در
درباره این سایت